Otwarty mieszkaniowy rachunek powierniczy do likwidacji?

Przeczytaj także: Czy nowa ustawa deweloperska wstrząśnie rynkiem?

Zdaniem Polskiego Związku Firm Deweloperskich propozycja likwidacji otwartych mieszkaniowych rachunków powierniczych będzie zabiegiem ryzykownym dla całej gospodarki. Z podobnego założenia wychodzą: Bussines Centre Club, Pracodawcy RP, Federacja Konsumentów, Zachodnia Izba Gospodarcza, Konfederacja Pracodawców – Unia Rynku Budowlano – Inwestycyjnego, Krajowa Izba Gospodarcza oraz Stowarzyszenie Budowniczych Domów i Mieszkań. Organizacje zauważają, że wprowadzenie regulacji w postaci zaproponowanej przez UOKiK może negatywnie przełoży się na sytuację konsumentów, rynek pracy oraz tempo rozwoju gospodarczego Polski.

Poniżej lista najważniejszych argumentów przemawiających za brakiem uzasadnienia likwidacji otwartych mieszkaniowych rachunków powierniczych (OMRP):

1. Brak uzasadnienia finansowego oraz funkcjonalnego dla tego postulatu. W praktyce nie odnotowano przypadków kiedy doszłoby do naruszenia interesów klientów w przypadku stosowania OMRP co mogłoby uzasadniać przymuszenie do stosowania droższych instrumentów, których ekonomiczny koszt byłby ponoszony przez nabywców mieszkań. Szacowany koszt wprowadzenia takiego rozwiązania przekracza 1 mld 145 mln złotych rocznie w skali kraju.
2. W informacji Rady Ministrów na temat 2 letniego okresu funkcjonowania Ustawy stwierdza się zbyt krótki czas obowiązywania regulacji dla oceny zasadności zmian w funkcjonowaniu rachunków powierniczych. Podzielając ten pogląd należy zwrócić uwagę, że badanie przeprowadzone przez UOKIK w odniesieniu do OMRP nie dotyczyło nawet 2 letniego okresu funkcjonowania, a zaledwie kilku miesięcy bowiem rachunki powiernicze zaczęły się pojawiać dopiero w 2013 roku, a badanie UOKIK wykonano w połowie roku 2013.
3. Likwidacja OMRP prowadziłaby do wyeliminowania z rynku małych deweloperów, dla których inne formy ochrony wpłat klientów okażą się niedostępne. Ograniczy to także funkcjonowanie dużych grup deweloperskich, u których znacząco wzrosną koszty finansowe (warto zauważyć, że badając stan rynku deweloperskiego UOKiK badał jedynie wysokość opłat za prowadzenie rachunków, a nie rzeczywisty koszt finansowy ich stosowania).
4. Likwidacja OMRP to działanie ograniczające konkurencję na rynku, przeciwko czemu UOKiK powinien przeciwdziałać, wypełniając swoje ustawowe cele.
5. Wyeliminowanie mniejszych firm deweloperskich miałoby najbardziej negatywne skutki w małych miejscowościach, w których nie obecne są duże grupy deweloperskie. W tych miejscach odbiłoby się to również negatywnie na lokalnej gospodarce z powodu utraty miejsc pracy.
6. Brak jest opracowań wskazujących na niewystarczający stopień ochrony nabywców przy stosowaniu OMRP. W końcu w praktyce wszelkie wypłaty z OMRP na rzecz dewelopera są możliwe jedynie jako refinansowanie własnych środków dewelopera, faktycznie wcześniej zainwestowanych w nieruchomość, na której powstaje przedsięwzięcie deweloperskie. W przypadku upadłości dewelopera, nieruchomość oraz wpłaty klientów zostają wydzielone do osobnej części masy upadłości służącej ich zaspokojeniu. Wszelkie środki wypłacone z OMRP musiały zostać wcześniej zainwestowane w nieruchomość, podnosząc jej wartość. Nawet w przypadku obecności banku finansującego dewelopera i wpisu hipoteki na jego rzecz nie zmieni to okoliczności, ponieważ przy kredycie inwestycyjnym bank wymaga min. 20% wkładu własnego. Po zawarciu umowy środki te są refinansowane na rzecz dewelopera i ponownie inwestowane w nieruchomość. Dopiero po kolejnym zainwestowaniu środków, znowu – w ramach kolejnej transzy są refinansowane. Nie ma zatem praktycznej możliwości, aby roszczenie banku (wraz z roszczeniami klientów) nie znajdowało pokrycia w nieruchomości.
7. Proponowane zmiany są wprost przeciwne do postulatów środowisk deweloperskich, apelujących o poluzowanie regulacji dot. MRP oraz wprowadzenia większej konkurencji poprzez dopuszczenie ubezpieczeń jako samodzielnych instrumentów ochrony nabywcy.
8. Byłoby to naruszenie art. 22 Konstytucji, zakładającego, że ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes społeczny. W przypadku postulatu likwidacji OMRP nie ma takiego interesu, a dokładniej nie ma ryzyka naruszenia interesu społecznego w przypadku funkcjonowania OMRP.
9. Likwidacja OMRP podrożyłaby koszty mieszkań negatywnie odbijając się najmniej zamożnych nabywcach. W przypadku utrzymania tego postulatu należy wskazać jakie dodatkowy koszty oznacza to dla każdego nabywcy mieszkania z rynku pierwotnego uwzględniając koszt opłat bankowych za prowadzenie rachunku, kosztów kapitału oraz kosztów dodatkowych procesów administracyjnych.
10. Przygotowana przez UOKiK analiza rozwiązań w krajach europejskich jasno wskazuje, że rozwiązania stosowane w Europie są w większości krajów znacząco mniej rygorystyczne niż w Polsce. Nie znajduje zatem uzasadnienia, aby dalej zaostrzać regulacje podnosząc koszty budowy mieszkań, które musieliby ponosić nabywcy mieszkań