Mieszkanie dla Młodych: przepadnie 300 mln zł

Przeczytaj także: Mieszkanie dla młodych: Warszawa z wyższymi limitami

---

Mechanizm na trudne lata

Mechanizm wydatkowania pieniędzy w programie „Mieszkanie dla młodych” został stworzony w taki sposób, aby w pierwszych latach obowiązywania obciążać budżet w umiarkowanym stopniu (niewykorzystane środki wracają do kasy państwa). Nie powinno to dziwić, biorąc pod uwagę spowolnienie gospodarcze i trudności budżetowe. Lektura ustawy pokazuje bowiem, że o tym, czy beneficjent będzie korzystał z budżetu przewidzianego na rok 2014, 2015, 2016, 2017 czy 2018, decydować będzie w uproszczeniu prognozowany moment oddania inwestycji do użytkowania. W efekcie w ciągu zaledwie pierwszego roku działania programu pieniędzy do wydania jest tyle, że można kupić z dopłatą około 20 - 30 tys. mieszkań deweloperskich. Problem w tym, że deweloperzy nie mają aż tylu mieszkań kwalifikujących się do dopłat, które zbudowane zostaną najpóźniej do końca 2014 r., a ponadto program w pierwszym roku dopiero się rozkręca (ofertę przygotowują kolejne banki i deweloperzy, budowana jest znajomość produktu wśród nabywców). Popularność „Mieszkania dla młodych” stopniowo powinna rosnąć. W efekcie w kolejnych latach pieniędzy może zabraknąć. Nie powinno to nastąpić jednak wcześniej niż w 2016 r. – wtedy do użytkowania oddawane będą mieszkania, których budowa rozpoczęła się pod koniec 2013 i w 2014 r., a więc w latach wyraźnego ożywienia.

---

Zamiast dać wystarczy pożyczyć lub zagwarantować

Innym rozwiązaniem, które pozwoliłoby efektywniej wydawać pieniądze z programu „Mieszkanie dla młodych” mógłby być system gwarancji lub preferencyjnych pożyczek. Na takie wsparcie mogą obecnie liczyć mieszkańcy Wielkiej Brytanii. Tam nie wprowadzono ograniczeń powierzchniowych nieruchomości lub wiekowych beneficjentów, Na nieruchomość wydać można wielokrotnie więcej niż nad Wisłą (600 tys. funtów w Anglii, 400 tys. w Szkocji i 300 tys. w Walii), a z pomocą państwa można nabyć zarówno nowe jak i używane nieruchomości. Wszystko dlatego, że zaproponowany na wyspach mechanizm wsparcia jest z punktu widzenia budżetu mniej kosztowny, a więc nie trzeba go aż tak ograniczać. Jak to jest możliwe?

W jednym z wariantów jeśli nabywca posiada 5-proc. wkład własny, może liczyć nawet na dodatkowe 20% w formie preferencyjnej pożyczki, która przez 5 lat jest nieoprocentowana, a potem oprocentowanie jest bardzo niskie (1 pkt. proc. ponad inflację). Pożyczkę można spłacić w dowolnym momencie – nawet przed upływem pięcioletniego okresu bezodsetkowego lub najpóźniej wraz ze sprzedażą nieruchomości. Co ważne, jeśli ktoś skorzysta z tego modelu i sprzeda kupioną z rządową pomocą nieruchomość, będzie się także musiał podzielić z państwem pieniędzmi ze sprzedaży. Jeśli pożyczka nie jest spłacona, to 20% ceny sprzedaży trafi do budżetu (niezależnie od tego, czy nieruchomość zyskała czy straciła na wartości). Pieniądze raz wykorzystane do wsparcia rynku nieruchomości docelowo wrócą więc do budżetu i dalej będzie można je wykorzystywać dla wsparcia sektora mieszkaniowego.

Drugi system oparty jest o gwarancje dawane przez państwo. W tym wypadku przyszły nabywca także musi posiadać 5-proc. wkład własny. Kolejne 15% gwarantuje państwo, co z punktu widzenia banku mocno podnosi wiarygodność kredytobiorcy, a więc nabywcy łatwiej jest uzyskać kredyt, a dla budżetu koszty są minimalne. Dla nabywcy rozwiązanie drugie jest droższe niż pierwsze, bo zaciągając kredyt z gwarancją trzeba płacić raty od całego kredytu (w pierwszym 20% ceny nieruchomości pokrywana jest nieoprocentowaną, a potem niskooprocentowaną pożyczką z budżetu). Plusem systemu gwarancji jest jednak fakt, że sprzedając nieruchomość, właściciel nie musi dzielić się ceną sprzedaży z budżetem.

Bartosz Turek