Wynagrodzenie za sieci przesyłowe: kto i kiedy może się o nie ubiegać?

Przeczytaj także: Jakie wynagrodzenie za służebność przesyłu?

Wybudowanie urządzenia przesyłowego na prywatnym gruncie co do zasady wymaga uzyskania formalnej zgody na udostępnienie terenu od właściciela tej nieruchomości oraz jasno sprecyzowanego zakresu korzystania z niej przez przedsiębiorstwo przesyłowe. Bardzo częstą praktyką tych przedsiębiorstw są próby doprowadzenia do ustanowienia nieodpłatnej służebności przesyłu. W tym celu zawierają z właścicielami nieruchomości różnego rodzaju umowy cywilno-prawne lub, jeśli właściciel na podpisanie takiej umowy nie wyraża chęci, starają się o uzyskanie odpowiedniej decyzji administracyjnej, która odgórnie nada im takie prawo. Jeśli przedsiębiorstwo przesyłowe korzysta z cudzego mienia to powinno ono płacić za to odpowiednie wynagrodzenie na korzyść osoby to mienie udostępniającego, chyba że inaczej wynika z umowy między tymi podmiotami.

Zgodnie z art. 224 § 2, art. 225, art. 230 i art. 352 § 2 kodeksu cywilnego w sytuacji, gdy przedsiębiorstwo przesyłowe nie włada żadnym tytułem prawnym, który upoważniałby go do korzystania z cudzej nieruchomości, to właściciel lub też użytkownik wieczysty eksploatowanego gruntu ma prawo do wystąpienia wobec przedsiębiorstwa, którego własność stanowią urządzenia przesyłowe, z roszczeniem o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Należy pamiętać, że z takim postulatem wystąpić mogą osoby będące właścicielami gruntów w chwili występowania roszczenia, które wcale nie były jej właścicielami w chwili naruszenia prawa własności nieruchomości – mówi Robert Tomaszewski w portalu www.grunttozysk.pl. Właściciel nieruchomości może dochodzić odszkodowania za urządzenia przesyłowe nawet za okres, w którym nie był jeszcze formalnie jej właścicielem – jednak żeby było to możliwe poprzedni właściciel musi przenieść na niego w drodze umowy cesji przysługujące mu roszczenie.

Możliwe jest także uzyskanie wynagrodzenia za instalację przesyłową jak za dzierżawę. Należy jednak pamiętać, że wynagrodzenie to co innego, niż odszkodowanie. To pierwsze należy się już za sam fakt posadowienia instalacji przesyłowej na obcej działce. Z kolei by starać się o odszkodowanie właściciel musi udowodnić, że na skutek ustanowienia służebności przesyłu i posadowienia instalacji poniósł szkodę. Brak jest w polskim prawie jednoznacznej wytycznej dyktującej wysokość takiego rodzaju wynagrodzenia. Dlatego podstawę obliczania wynagrodzenia stanowią stawki czynszu najmu i dzierżawy w okolicy przemnożone przez obszar (zmieniający się) strefy ochronnej. Przykładowo, gdy uszczuplenie praw właściciela na działce wyniosło 60% analogicznie przyznaje się 60% potencjalnego czynszu.

Kryterium czynszu dzierżawnego jest, zdaniem specjalistów, adekwatnym sposobem dla określenia wynagrodzenia za posadowienie instalacji, o którym mówią przepisy o służebności przesyłu. Zawiera on element zarobkowy, a tym samym właściciele mają prawa do czerpania korzyści ze swojej własności. W razie ustanowienia służebności przesyłu należy się podwójne wynagrodzenie. Natomiast strefa ochronna (kontrolowana) wiąże przede wszystkim operatora sieci w zakresie budowy instalacji i jego obowiązkiem jest uzyskanie odpowiedniej zgody właściciela gruntu. Strefa ogranicza także, w jakimś stopniu, właściciela gruntu – gdy nie jest w stanie zrobić tego, co ustalone zostało w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Za takie ograniczenia należy mu się wynagrodzenie, które uwzględnia obniżenie wartości lub użyteczności gruntu obciążonego urządzeniem przesyłowym. Określenie wysokości wynagrodzenia powinno być zatem analogiczne do stopnia ingerencji w treść prawa własności przy jednoczesnym uwzględnieniu wartości nieruchomości z urządzeniem przesyłowym.

Z kolei o ubieganiu się o odszkodowanie przez właściciela nieruchomości z posadowioną na niej siecią przesyłową decydują: elementy techniczne instalacji, zakres jej ingerencji uniemożlwiający właścicielowi swobodne korzystanie z działki - czyli dolegliwość jej posadowienia - oraz realnie poniesione w związku z tym szkody.

W kolejnej części poradnika: czy inwestycja w „ziemię z kablem” rzeczywiście się opłaca?