Warszawska mała reprywatyzacja: Sejm blokuje patologie w przejmowaniu gruntów

Przeczytaj także: Mała ustawa reprywatyzacyjna – czy jest się czego bać?

Przyjęta przez Sejm ustawa, przewiduje że Skarb Państwa oraz miasto stołeczne Warszawa będą miały prawo pierwokupu niektórych praw i roszczeń do nieruchomości. W szczególności chodzi o nieruchomości wykorzystywane obecnie na potrzeby ochrony zdrowia, edukacji, kultury, rozwoju kultury fizycznej oraz zrównoważonego zagospodarowania przestrzennego (np. parki, zielone skwery). Nieruchomości takie nie będą zwracane w naturze – nie będzie można odzyskać np. budynku, lecz możliwe będzie ubieganie się o nieruchomość zamienną lub odszkodowanie.

Sprzedaż roszczeń będzie wymagała aktu notarialnego (dotychczas nie było takiego wymogu), dzięki czemu wzmocniona zostanie pewność obrotu. Notariusze dodatkowo będą mieli obowiązek informowania o takich transakcjach urzędników, co ułatwi państwu lub miastu skorzystanie z prawa pierwokupu.

W przypadkach, gdy prawowici właściciele złożyli po wejściu w życie dekretu wnioski o zwrot, a potem nie ubiegali się o nieruchomość, postępowania byłyby umarzane. Będzie to możliwe w sytuacji, jeżeli w ciągu sześciu miesięcy od wezwania wnioskodawcy oraz jego ewentualnych następców prawnych (przede wszystkim spadkobierców) do udziału w postępowaniu nikt się nie zgłosi. Osoby, które zgłoszą się później, będą mogły ubiegać się o odszkodowanie, ale nie o zwrot obiektu.

Postępowanie będzie mogło być ponadto umorzone, jeżeli osoba zgłaszająca roszczenie w ciągu trzech miesięcy nie udowodni prawa do nieruchomości. Umorzenie będzie następować także w sytuacji, gdy nie wskaże ona swojego adresu.

Decyzja o umorzeniu postępowania będzie podstawą do wpisania Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego jako właściciela nieruchomości do księgi wieczystej.

Nowelizacja likwiduje możliwość ustanowienia kuratora dla osoby, której miejsce pobytu jest nieznane, jeżeli przepisy pozwalają na uznanie tej osoby za zmarłą. Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, sąd może uznać osobę za zmarłą po upływie 10 lat od zaginięcia, a w przypadku osób, które ukończyły 70 lat – po upływie 5 lat. Takie zapisy mają zablokować przejmowanie nieruchomości metodą „na kuratora”, polegającą na nabywaniu własności nieruchomości odebranych dekretem Bieruta przez osoby działające pod pozorem występowania w imieniu byłych właścicieli.

Nowelizacja trafiła teraz pod obrady Senatu.