Wywłaszczenie nieruchomości: czy mieszkańcy zablokują inwestycję?

Przeczytaj także: Czy może dojść do zwrotu udziału w wywłaszczonej nieruchomości bez zgody współwłaścicieli?

Pozbawienie prawa własności na cele publiczne

Prawo do własności gwarantowane jest nam artykułem 64 Konstytucji RP, który to przepis stanowi, że każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia. Prawa te podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej i mogą one zostać ograniczone jedynie w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności.

Należy jednak przypomnieć, że ustawa zasadnicza zawiera jeszcze jeden zapis (art 21 ust. 2), który dopuszcza wywłaszczenie nieruchomości, gdy dokonywane jest ono na cele publiczne (np. drogi, linie kolejowe, lotniska) i za słusznym odszkodowaniem.

- Procedurę przeprowadzenia wywłaszczenia reguluje ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami. Jest to jednak ostateczność – przeprowadza się ją tylko wtedy, gdy niemożliwe jest osiągnięcie porozumienia z właścicielem nieruchomości na drodze cywilno-prawnej, czyli gdy właściciel nie zgadza się np. na jej sprzedaż. Proces wywłaszczenia zawsze poprzedzony jest negocjacjami – rokowaniami, podczas których wyznaczany jest czas, w jakim właściciel może jeszcze podpisać umowę sprzedaży. Jeśli do tego nie dojdzie, konieczne jest przeprowadzenie rozprawy administracyjnej, podczas której przedstawiane są opinie obu stron, a także świadków oraz biegłych – mówi Jacek Kosiński z kancelarii Jacek Kosiński Adwokaci i Radcowie Prawni.

„Za słusznym odszkodowaniem”

Drugim warunkiem, jaki musi być spełniony, aby procedura wywłaszczenia mogła być przeprowadzona, jest ustalenie odpowiedniego odszkodowania. Jego wysokość musi być adekwatna do wartości rynkowej wywłaszczonej nieruchomości, co pozwoli na jej odtworzenie w innym miejscu. Sprawa komplikuje się, gdy przedmiotem wywłaszczenia jest firma. W 2007 r. na podstawie decyzji wojewody kujawsko-pomorskiego wywłaszczono grunty i budynki firm Termbud i Prostyr na rzecz budowy drogi krajowej nr 1 z mostem przez Wisłę w Toruniu. Firmy dobrze prosperowały, zatrudniały łącznie ponad 120 osób, dlatego według ich właścicieli likwidacja wiązała się z dużo większymi stratami niż te, które oszacowano. Ostatecznie wyznaczono odszkodowanie jedynie za nieruchomości, pomijając takie aspekty, jak np. utrata pozycji rynkowej, przyszłych zysków oraz koszty związane ze zwolnieniem pracowników.