Pozwolenie na montaż paneli fotowoltaicznych. Co mówi prawo budowlane?

Przeczytaj także: Decyzje środowiskowe dla OZE - jakie zmiany?

Pozwolenie na budowę a zgłoszenie według prawa budowlanego

Zgodnie z prawem budowlanym istnieją trzy tryby realizacji robót budowlanych:

• uzyskanie pozwolenia na budowę;
• zgłoszenie inwestycji do organu budowlanego;
• możliwość realizacji inwestycji bez pozwolenia i bez jej wcześniejszego zgłaszania.

Z zasady należy uzyskać pozwolenie na budowę. Jest to wymagane zawsze, z wyłączeniem spod tego obowiązku konkretnych przypadków wymienionych w ustawie prawo budowlane. Według artykułu 3 pkt 12 prawa budowlanego, pozwolenie na budowę jest decyzją administracyjną zezwalającą na rozpoczęcie i prowadzenie budowy lub wykonywanie robót budowlanych innych niż budowa obiektu budowlanego.

Decyzję o pozwoleniu na budowę wydaje organ administracji architektoniczno-budowlanej na wniosek osoby zainteresowanej. Strony w takim postępowaniu to:

• inwestor;
• właściciele, użytkownicy wieczyści lub zarządcy znajdujący się w obszarze oddziaływania obiektu.

Za to zgłoszenie budowy lub wykonanie innych robót budowlanych jest dokonywane organowi administracji architektoniczno-budowlanej. W zgłoszeniu tym należy zawrzeć rodzaj, zakres, miejsce, sposób wykonania, a także termin rozpoczęcia robót budowlanych. Takie pismo należy uzupełnić również m.in. o takie elementy jak:

• oświadczenie o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane;
• odpowiednie szkice lub rysunki – w zależności od potrzeb;
• pozwolenia, uzgodnienia i opinie, których obowiązek dołączenia wynika z przepisów odrębnych ustaw (np. pozwolenie konserwatora zabytków).

Trzeba zauważyć w tym miejscu, że mimo iż katalog sytuacji, w których powstaje obowiązek zgłoszenia inwestycji jest dość szeroki, to nie znajdziemy w nim instalacji fotowoltaicznej. Przykładowe inwestycje wymagające zgłoszenia, które mogą stanąć na posesji, to:

• wolno stojące parterowe budynki gospodarcze, garaże i wiaty (o powierzchni zabudowy do 35 m2; łączna ilość tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m2 powierzchni);
• oczyszczalnie ścieków o wydajności do 7,50 m3 na dobę;
• zbiorniki bezodpływowe na nieczystości ciekłe o pojemności do 10 m3;
• przydomowe stacje ładowania w rozumieniu ustawy o elektromobilności i paliwach płynnych.

Czym więc są panele fotowoltaiczne według przepisów prawa budowlanego? Zgodnie ze stanowiskiem Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego spełniają one definicję urządzenia budowlanego, o którym mówi artykuł 3 pkt 9 ustawy prawo budowlane. Ogniwa razem z instalacją towarzyszącą, a więc okablowaniem, inwerterem centralnym lub mikroinwerterem oraz uziemieniem, to urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym, które zapewniają możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem.

W jakich sytuacjach fotowoltaika nie będzie wymagać pozwolenia na budowę?

Nieduże domowe instalacje fotowoltaiczne umieszczono w trzeciej grupie inwestycji, które według artykułu 29 ust. 4 pkt 3 lit c ustawy prawo budowlane nie wymagają decyzji o pozwoleniu na budowę oraz zgłaszania wykonywania robót budowlanych polegających na instalowaniu pomp ciepła, wolnostojących kolektorów słonecznych oraz urządzeń fotowoltaicznych o mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 50 kW.

Inwestorzy planujący montaż na dachu lub gruncie paneli fotowoltaicznych do mocy 50kW nie muszą więc uzyskiwać pozwolenia administracyjnego. Jednak instalacja taka wciąż musi zostać założona przez profesjonalnych instalatorów, zoptymalizowana pod względem poziomu autokonsumpcji energii elektrycznej, a także ubezpieczona w razie uszkodzenia w wyniku aktów wandalizmu, kradzieży, czy wpływu czynników atmosferycznych.

Bez względu na kwestie administracyjnobudowlane, ustawa prawa budowlane zobowiązuje inwestora do uzgodnienia z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych pod kątem zgodności instalacji fotowoltaicznej z wymogami ochrony przeciwpożarowej, a także do zawiadomienia organów Państwowej Straży Pożarnej o zakończeniu wykonania instalacji i planowanego przystąpienia do jej użytkowania. Wszelkie dodatkowe wymogi w zakresie przeciwpożarowym dotyczą fotowoltaiki o mocy elektrycznej przekraczającej 6,5 kW.

Poza obowiązkami informacyjnymi, inwestor musi pamiętać także o zgłoszeniu mikroinstalacji (czyli tej, której moc nie jest wyższa niż 50kW) do operatora OSD w terminie minimum 30 dni przed planowanym podłączeniem do sieci.

Jeśli wystąpią jakiekolwiek wątpliwości w kwestii obowiązków po stronie inwestora, najlepiej skorzystać z pomocy kancelarii prawnej. Specjaliści przeprowadzą inwestora przez wszystkie wymagane formalności.

Kiedy pozwolenie na montaż lub zgłoszenie fotowoltaiki jest obowiązkowe?

Jak można się domyślić, gdyby o obowiązku uzyskania pozwolenia na fotowoltaikę decydowała tylko moc instalacji, to większość inwestorów w ogóle nie musiałaby o nie występować. Limit 50kW to wysoki próg, który dla większości gospodarstw domowych będzie w pełni wystarczający. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że prawo budowlane przewidziało wiele sytuacji, w których uzyskanie pozwolenia lub zgłoszenie montażu instalacji jest konieczne bez względu na jej moc.

Kwestia ochrony środowiska

Pierwszą sytuacją, w której będziemy musieli uzyskać pozwolenie na fotowoltaikę jest ta, w której inwestycja wymaga przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko lub zakresu oddziaływania na obszar Natura 2000.

Zgodnie z właściwymi przepisami środowiskowymi (rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie w sprawie przedsięwzięć mogących istotnie oddziaływać na środowisko) za przedsięwzięcie, które może potencjalnie istotnie oddziaływać na środowisko uznaje się między innymi: zabudowę przemysłową, w tym zabudowę systemami fotowoltaicznymi, lub magazynową wraz z towarzyszącą jej infrastrukturą, o powierzchni zabudowy nie mniejszej niż:

• 0,5 ha na obszarach objętych formami przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt. 1-5, 8 i 9 ustawy o ochronie przyrody lub w otulinach form ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt. 1-3 tej ustawy;
• 1 ha na obszarach, na których występują inne formy ochrony przyrody.

W rezultacie pozwolenie na budowę w odniesieniu do przepisów środowiskowych jest konieczne głównie w przypadku farm fotowoltaicznych.

Kwestia ochrony zabytków

Według art. 29 ust. 7 ustawy prawo budowlane, roboty budowlane, o których mówią ust. 1-4 przepisu (czyli również instalacje fotowoltaiczne oraz pozostałe technologie wykorzystujące odnawialne źródła energii), wymagają:

• decyzji o pozwoleniu na budowę – jeśli prace wykonywane są przy obiekcie budowlanym wpisanym do ewidencji zabytków;
• zgłoszenia – jeśli prace wykonywane są na obszarze wpisanym do rejestru zabytków.

Inwestycje stwarzające ryzyko naruszenia dziedzictwa kulturowego są objęte dodatkowymi wymogami: w ich przypadku do wniosku o wydanie decyzji lub zgłoszenia należy załączyć pozwolenie właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków wydane w trybie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Zgoda na wykonanie instalacji fotowoltaicznych na budynkach zabytkowych w dużej mierze zależy do tego, czy inwestor da gwarancję, że stosowane przez niego metody minimalizują ryzyko uszkodzenia i naruszenia zabytku. Dużo zależy tutaj od kompleksowego odbioru bryły, tego, jak instalacja prezentuje się na elewacji, a także innych detali architektonicznych budynku. Może więc okazać się, że zgoda będzie wyrażona, ale pod pewnymi warunkami. Wówczas inwestor będzie musiał poszukać alternatywnych rozwiązań, np.:

• wybrać inny kolor paneli niż podstawowy;
• zakupić i zamontować niewielkie mikroinwertery zamiast klasycznego falownika centralnego;
• zamontować panele na rusztowaniach gruntowych zamiast na dachu.

Warto więc wcześniej ustalić, jakie modyfikacje mogą zwiększyć szanse na wyrażenie zgody. Wtedy możliwe będzie przemyślenie projektu całej instalacji pod odpowiednim kątem i ewentualne wystąpienie o dofinansowania.

Montaż fotowoltaiki na dużej wysokości

Ostatni przykład to instalacja fotowoltaiki na wysokości większej niż 3 metry. Według art. 29 ust. 3 pkt. 3 lit. a taka inwestycja także wymaga uzyskania pozwolenia na budowę. Dotyczy to m.in. instalacji montowanych na halach przemysłowych oraz magazynach, czy masztach telekomunikacyjnych.

Ustalenie czy w konkretnym przypadku można swobodnie przeprowadzić montaż instalacji fotowoltaicznej, czy jednak będzie wymagać to zgłoszenia lub uzyskania pozwolenia na budowę, nie zawsze jest łatwym zadaniem. Jeśli więc chcemy mieć pewność, że inwestycja zostanie przeprowadzona zgodnie z obowiązującymi przepisami, powinniśmy zasięgnąć porady kancelarii prawnej z doświadczeniem w temacie stosowania przepisów prawa budowlanego.

Jak uzyskać koncesję na założenie farmy fotowoltaicznej?

Chociaż mikro instalacje nie wymagają z reguły zgłaszania budowy czy uzyskania pozwolenia, inaczej odbywa się to w przypadku tzw. farm fotowoltaicznych. Są to inwestycje produkujące i sprzedające prąd innym użytkownikom. Inwestorzy planujący wytwarzanie energii elektrycznej z instalacji o mocy przekraczającej 500 kW muszą uzyskać koncesję. Wydaje ją Urząd Regulacji Energetyki, a do jej otrzymania inwestor powinien:

• mieć miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Szwajcarii, Turcji, państwa członkowskiego EFTA lub EOG;
• posiadać środki finansowe gwarantujące prawidłowe wykonywanie działalności lub udokumentować możliwość ich pozyskania;
• mieć możliwości techniczne gwarantujące prawidłowe wykonywanie działalności;
• zapewnić zatrudnianie osób o właściwych kwalifikacjach zawodowych w zakresie eksploatacji sieci oraz urządzeń i instalacji;
• uzyskać decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu;
• na bieżąco regulować zobowiązania podatkowe względem Skarbu Państwa (dopuszczalne jest również korzystanie ze zwolnienia podatkowego, odroczenia płatności lub rozłożenia zaległości na raty).

Koncesja musi być uzyskana jeszcze przed rozpoczęciem działalności w zakresie wytwarzania energii elektrycznej. Wydaje się ją na okres od 10 do 50 lat.

Niestety uzyskanie koncesji to zadanie niełatwe, wymagające od inwestora przygotowania wielu dokumentów: sprawozdań finansowych, zaświadczeń z organów podatkowych i ZUS, czy biznesplanów. Najlepiej zlecić takie zadanie prawnikom, którzy sporządzą wniosek o wydanie koncesji, zbiorą potrzebną dokumentację, a także zadbają o dochowanie wszelkich wymogów formalno-prawnych tej procedury.

Wnioski

Jak widać, instalacja fotowoltaiki w ogrodzie czy na domu jednorodzinnym zazwyczaj nie jest trudnym przedsięwzięciem. Może jednak okazać się, że w niektórych przypadkach trzeba spełnić pewne dodatkowe formalności.

O wiele więcej obowiązków ciąży na inwestorach, którzy chcą wytwarzać energię elektryczną na większą skalę. O takich działaniach warto myśleć nawet z wielomiesięcznym wyprzedzeniem.

Marcin Staniszewski