Polityka mieszkaniowa: rekomendacje GAB i PZFD

Przeczytaj także: Planowanie przestrzenne wciąż nieefektywne

Rekomendacja 1

- dotycząca racjonalizacji wydatkowania środków publicznych na wspieranie rozwoju budownictwa mieszkaniowego

GAB wraz z PZFD rekomendują doskonalenie, a nie likwidowanie programu „Rodzina na swoim”. W czasie kryzysu okazał się on jedynym skutecznym instrumentem wspierania relatywnie taniego budownictwa mieszkaniowego i zapobiegł całkowitej zapaści na rynku nieruchomości i rynku kredytów hipotecznych. Program „Rodzina na swoim” oznacza ponad dwukrotnie niższe obciążenie dla budżetu w porównaniu do dalszej kontynuacji dofinansowania ze środków publicznych programu TBS, który tylko pozornie uległ zakończeniu wraz z likwidacją KFM, a praktycznie jest kontynuowany, nadal z funduszy publicznych przekazywanych innymi kanałami.

Z obliczeń prezentowanych na III Krajowym Kongresie Finansowania Nieruchomości, wynika że w latach 2007 – 2010 z kredytów dofinansowanych w ramach programu „Rodzina na swoim” zostało zbudowanych (lub zakupionych na rynku wtórnym) ok. 50 tys. mieszkań. Skumulowane obciążenie dla budżetu z tego tytułu szacujemy na ok. 1,9 mld zł. Dla wybudowania tej samej liczby mieszkań o tym samym standardzie w programie TBS obciążenie dla budżetu wynosiłoby ok. 4,3 mld zł.

Nie wydaje się zatem uzasadnione, również ze względów społecznych, dalsze wspieranie ze środków publicznych „zmodyfikowanego programu TBS”, ponieważ te same środki publiczne zaangażowane w ramach programu „Rodzina na swoim” są ponad dwukrotnie efektywniej wykorzystane. Rekomendujemy zatem przeznaczyć środki publiczne na kontynuację programu „Rodzina na swoim” i zaniechać całkowicie kontynuacji programu TBS i jego mutacji.

GAB i PZFD są przeciwne likwidacji programu „Rodzina na swoim”. Natomiast proponują modyfikacje, które spowodują, że będzie on pełnił rolę antycykliczną - wspomagał rynek w okresach gorszej koniunktury i zapobiegał powstawaniu „bąbli cenowych” w okresie hossy na rynku mieszkaniowym.

Proponowane modyfikacje to:

• Zawieszanie programu „Rodzina na swoim” wówczas, gdy ceny na rynku nieruchomości mieszkaniowych rosłyby w tempie szybszym niż 8% rocznie. Odwieszenie programu następowałoby wtedy, gdy wzrost cen mieszkań byłby niższy od np. 3%. Pomoc w spłacie kredytu dla rodzin, które zaciągnęły kredyt wcześniej, nie ulegałaby oczywiście zawieszeniu. Należy podkreślić fakt, iż w okresie wzrostu cen mieszkań, brak dopłat do kredytów nie stymulowałby dodatkowo popytu na mieszkania.
• Pozostawienie swobody decyzji kredytobiorcom, w którym okresie chcą skorzystać z dopłat do odsetek. Oznaczałoby to, że analogicznie jak obecnie, „państwo” dopłacałoby do odsetek kredytu mieszkaniowego przez osiem lat, ale niekoniecznie przez kolejne osiem lat. To kredytobiorca decydowałby kiedy potrzebuje pomocy w spłacie kredytu. Jest to trafniejsze rozwiązanie ze względów społecznych a także zmniejsza ryzyko kredytowe dla banków.

Rekomendacja 2

- dotycząca finansowania infrastruktury związanej z budownictwem mieszkaniowym

DIAGNOZA

• Podstawową barierą rozwoju budownictwa mieszkaniowego jest brak infrastruktury technicznej do obsługi osiedli mieszkaniowych. Dotyczy to dróg, wodociągów i kanalizacji.
• Dostawy gazu i energii zostały uregulowane Prawem energetycznym i nie stanowią już barier rozwoju.
• Budowa infrastruktury technicznej, zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym, jest zadaniem własnym gminy, zatem rozwój budownictwa zależy od sposobu wykonywania tych obowiązków przez gminy.
• Brak środków w budżetach gmin, powoduje narastającą ich niechęć do lokalizowania zabudowy mieszkaniowej, która generuje nowe koszty budżetowe nie równoważone przychodami. Nastawienie takie hamuje rozwój wielkich miast i powstawanie nowych osiedli mieszkaniowych.