Przedawnienie roszczeń o ustanowienie służebności przesyłu?

Przeczytaj także: Służebność przesyłu - przedawnienie roszczeń

W uzasadnieniu powyższej uchwały stwierdzono, że „można by sądzić, że roszczenie posiadacza o wykup działki, na której wzniósł on budynek lub inne urządzenie, ulega - zgodnie z przepisami art. 117 i 118 KC - 10-letniemu przedawnieniu, licząc od daty ukończenia budowy, z tą bowiem chwilą roszczenie to stało się wymagalne (art. 120 § 1 KC). Pogląd taki nie byłby jednak uzasadniony. Z istoty bowiem roszczenia, o którym mowa, wynika, że jest ono uprawnieniem wynikającym z posiadania i ściśle z tym posiadaniem związanym, tzn. że dopóty, dopóki trwa posiadanie, utrzymuje się ono i może być realizowane”. Wyrażone powyżej stanowisko wciąż jest aktualne, o czym świadczy wyrok składu 7 sędziów Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej z dnia 15 stycznia 2009 roku o sygn. I CSK 333/07, w uzasadnieniu którego stwierdzono, że „z punktu widzenia możliwości dochodzenia rozważanego roszczenia pozbawiony jest bowiem znaczenia upływ czasu między wybudowaniem budynku a dochodzeniem roszczenia. Zgodnie z poglądem przyjętym w orzecznictwie Sądu Najwyższego i przeważającym w piśmiennictwie, roszczenie posiadacza samoistnego o wykup działki nie ulega przedawnieniu”.

Można więc postawić tezę, iż roszczenie przedsiębiorcy o ustanowienie służebności przesyłu nie podlega przedawnieniu. Stanowisko takie jest co istotne akceptowane przez doktrynę. Dla przykładu K. Zaradkiewicz w komentarzu do tego przepisu Kodeksu cywilnego („Kodeks Cywilny. Komentarz do art. 1 – 44910” pod redakcją prof. dr hab. K. Pietrzykowskiego, wydawnictwo C.H. Beck 2011), podniósł, iż z uwagi na funkcję i charakter służebności przesyłu jako prawa przymusowego kształtującego treść i zakres własności nieruchomości należy uznać, że roszczenie o jej ustanowienie nie ulega przedawnieniu. Podobne stanowisko zajmuje również M. Bulwicka – Szczyrba w artykule pt. „Problem przedawnienia roszczenia przedsiębiorcy przesyłowego o ustanowienie służebności przesyłu” (PiP 2010, z. 4, s. 84 i nast.). Nadto, wskazać należy, że z uwagi na ciągłość posiadania niemożliwe jest również wskazanie daty wymagalności roszczenia przedsiębiorcy o ustanowienie służebności, w tej sytuacji można wręcz twierdzić, że „przedawnienie rozpoczyna się każdego dnia od nowa” na co zwrócił uwagę J. Pokrzywniak w artykule „Kiedy przedawnia się roszczenie o przymusowe ustanowienie służebności przesyłu” („Rzeczpospolita” z dnia 5 lutego 2009 roku).

Podsumowanie
Pamiętać należy, że podstawowym celem instytucji przedawnienia jest stabilizacja stosunków cywilnoprawnych. Tymczasem uwzględnienie takiego zarzutu w przypadku roszczenia przedsiębiorcy o ustanowienie służebności przesyłu do takiej stabilizacji w ogóle nie doprowadzi. Nieuregulowane pozostałyby warunki korzystania z nieruchomości przez przedsiębiorcę w związku z posadowieniem i dalszą eksploatacją urządzeń przesyłowych, co w przyszłości stanowić może zarzewie konfliktów. Podniesiony zarzut przedawnienia w okolicznościach konkretnej sprawy może zostać również uznany za sprzeczny ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem tego prawa i jako taki nie zasługiwać na ochronę w myśl art. 5 Kodeksu cywilnego. Co więcej, forsowanie stanowiska, iż roszczenie takie przedawnia się po stronie przedsiębiorcy, prowadziłoby wprost do wniosku, że analogiczne roszczenie ulega przedawnieniu również po stronie właścicieli nieruchomości. To zaś miałoby olbrzymie znaczenie dla obrotu prawnego oraz wielu spraw sądowych, jakie toczą się i z pewnością toczyć się będą przed sądami powszechnymi.