Dostawa energii: kiedy możliwe wstrzymanie?

Przeczytaj także: Energia elektryczna: ile zaoszczędzisz na zmianie grupy taryfowej?

Wszelkie, więc regulacje zezwalające na wstrzymanie dostaw energii na rzecz odbiorców, w tym odbiorców końcowych, mają charakter wyjątkowy. W konsekwencji, ich stosowanie może nastąpić wyłącznie w przypadkach określonych przez prawo i w jego granicach.

W obowiązującym stanie prawnym, przyczyny, których zaistnienie warunkuje wstrzymanie dostaw zostały enumeratywnie wskazane w art. 6 i w art. 6a Ustawy z dnia 10 kwietnia 1997r „Prawo energetyczne” (Dz. U. 2012. 1059, t.j.)- dalej jako PE.

Z przepisów ww. artykułów wynika, że podmiotem uprawnionym do wstrzymania dostaw jest przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłem lub dystrybucją energii.

Wstrzymanie dostaw, zaś ma charakter fakultatywny i może nastąpić wyłącznie w sytuacji, gdy:

• W wyniku kontroli (w zakresie układów pomiarowych, dotrzymania zawartych umów i prawidłowości rozliczeń) przeprowadzonej przez przedsiębiorstwo energetyczne stwierdzono i należycie udokumentowano, że instalacja znajdująca się u odbiorcy stwarza bezpośrednie zagrożenie dla życia, zdrowia albo środowiska (art. 6 ust. 3 pkt. 1 PE) albo też nastąpił nielegalny pobór energii (art. 6 ust. 3 pkt. 2 PE)
• Odbiorca energii zwleka z zapłatą za pobraną energię lub świadczone usługi (dystrybucji lub przesyłu) co najmniej miesiąc po upływie terminu zapłaty, pomimo uprzedniego zawiadomienia go w formie pisemnej o zamiarze wypowiedzenia umowy i wyznaczenia mu dodatkowego 14-stodniowego terminu do zapłaty zaległych i bieżących należności;

Ponadto, zaś wstrzymanie dostaw energii może nastąpić w przypadku, gdy odbiorca nie wyrazi zgody na zainstalowanie układu pomiarowo- rozliczeniowego służącego do rozliczeń za dostarczaną energię (art. 6a ust 3 PE).

Do wstrzymania dostaw z przyczyn wskazanych w pkt. (i) może dojść wyłącznie po przeprowadzeniu kontroli. Ujawnione nieprawidłowości powinny być opisane w protokole kontroli w sposób jasny, konkretny i pełny, dla celów dowodowych. Odbiorca, u którego dokonywana jest kontrola ma prawo do odmowy podpisania protokołu oraz do złożenia do niego zastrzeżeń. Podjęte przez niego czynności, łącznie z wnioskiem o objęcie ochroną prawną złożonym do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, mogą doprowadzić do uznania, że wstrzymanie dostaw było nieuzasadnione.

Jedną z głównych przesłanek uzasadniających wstrzymanie zaopatrywania w energię jest bezpośrednie zagrożenie dla życia, zdrowia albo środowiska. Zachodzi ono zawsze wtedy, gdy na podstawie oceny okoliczności konkretnego przypadku stwierdzić można, że zachodzi realne niebezpieczeństwo utraty życia, uszkodzenia zdrowia albo wyrządzenia szkody w środowisku. Zagrożenie może wywołać m.in. niesprawność lub wadliwość instalacji lub sposobu jej użytkowania.

Istotne jest, że ujawnienie w trakcie kontroli istnienia którejkolwiek z przesłanek z pkt. (i) – (ii), nawet jeśli kontrola miała inny przedmiot, uprawnia do wstrzymania dostaw.

Wstrzymanie dostaw energii nie następuje, jeżeli instalacja znajdująca się u odbiorcy stwarza bezpośrednie zagrożenia dla mienia, choć względy racjonalności i słuszności niewątpliwie za tym przemawiają.

Przedsiębiorstwo energetyczne nie jest też uprawnione do wstrzymania dostaw, na podstawie art. 6 i 6a PE, jeżeli bezpośrednie zagrożenie dla ww. dóbr wynika z nieprawidłowości w funkcjonowaniu instalacji należących do przedsiębiorstwa energetycznego. Stanowi to konsekwencję nałożenia na przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się przesyłem i dystrybucją obowiązku utrzymywania instalacji i urządzeń w stanie umożliwiającym ciągłość i niezawodność dostaw energii odpowiedniej jakości.

Ustawodawca wyjaśnił, co należy rozumieć przez nielegalny pobór energii, stanowiąc, że jest to pobór dokonywany „bez zawarcia umowy, z całkowitym albo częściowym pominięciem układu pomiarowo-rozliczeniowego lub poprzez ingerencję w ten układ mającą wpływ na zafałszowanie pomiarów dokonywanych przez układ pomiarowo-rozliczeniowy” (art. 3 pkt.18 PE).

Przedsiębiorstwo energetyczne wstrzymujące dostawy z tej przyczyny nie bada zawinienia „pobierającego”, co oznacza, że do wstrzymania dostaw dochodzi także wówczas, gdy do nielegalnego poboru doszło w sposób niezawiniony przez „pobierającego”. Są to jednak sytuacje rzadkie w praktyce stosowania prawa.

Na marginesie dodać wypada, że stwierdzenie nielegalnego poboru energii powoduje nie tylko wstrzymanie dostaw, ale także inne konsekwencje prawne zarówno na gruncie prawa energetycznego (obowiązek zapłaty za pobraną energię, kara pieniężna) jak i karnego (odpowiedzialność za przestępstwo kradzieży energii).