Inwestycja budowlana a wpis do rejestru zabytków

Przeczytaj także: Jak ograniczyć negatywne skutki wpisania nieruchomości do gminnej ewidencji zabytków?

Na tym etapie prac przy zabytku zawsze konieczne jest wykonanie projektu budowlanego. Oczywistym jest, że projekt taki może wykonać jedynie osoba posiadająca odpowiednie uprawnienia budowlane – w branży architektonicznej, konstrukcyjnej czy instalacyjnej i będąca członkiem właściwej Izby samorządu zawodowego – Izby Architektów RP lub Izby Inżynierów Budownictwa. Zgodnie z przepisami ustawy projektant jest zobowiązany także, do sporządzenia informacji dotyczących bezpieczeństwa i ochrony zdrowia dla planowanej inwestycji.

Po uprawomocnieniu się decyzji, można przystąpić do dalszych etapów prowadzenia inwestycji. Projekty budowlane dotyczące obiektów zabytkowych i ich otoczenia mogą wykonywać osoby posiadające prawo wykonywania funkcji projektanta, na zasadach określonych w ustawie Prawo Budowlane. Projekty podlegają sprawdzeniu, zgodnie z przepisami budowlanymi. Forma projektu budowlanego i jego zakres podlega wymaganiom określonym w Prawie Budowlanym.

Jeśli obiekt wpisany jest do rejestru zabytków lub jest chroniony zapisami zawartymi w planie zagospodarowania przestrzennego, praktycznie wszystkie prace przy nim, w tym remontowe czy modernizacyjne, wymagają uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę od organu administracji architektoniczno-budowlanej (czyli odpowiedniego urzędu). Niezbędne jest uprzednie wystąpienie do wojewódzkiego konserwatora zabytków o pozwolenie na prowadzenie określonych prac konserwatorskich czy robót budowlanych, w określonym czasie. Wniosek taki powinien zostać złożony w Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków – lub Biurze danego miejskiego konserwatora zabytków.

Przy wniosku o pozwolenie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na prace na obszarze wpisanym do rejestru zabytków (np. Starego Miasta), przy obiekcie niewpisanym do rejestru, nie jest wymagane wskazywanie osób kierujących i nadzorujących prace, a Wojewódzki Konserwator Zabytków dokonuje jedynie uzgodnienia wniosku. Dla obiektów znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków, na ternie niewpisanym do rejestru zabytków, pozwolenie na budowę jest wydawane w uzgodnieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.

Pozwolenie wydane przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na prowadzenie określonych prac wskaże także termin ważności, tj. czas, w którym mają być wykonane prace, a dodatkowo może nakazać np. dokonywanie odbiorów prac lub robót z udziałem wojewódzkiego konserwatora zabytków. W określonych sytuacjach wydanie pozwolenia może być często uzależnione od przeprowadzenia na koszt własny wnioskodawcy specjalistycznych badań i przekazania ich wyników do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Zabytki rejestrowe podlegają szczególnej ochronie.

Czym się rożni wpis do rejestru zabytków od wpisu do gminnej ewidencji zabytków ? Czym się różnią przesłanki ?

Przesłanką wpisu do rejestru zabytków jest stwierdzenie, że dany obiekt ma walory zabytkowe. Definicję zabytku wprowadza ustawa: nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową zgodnie z art. 3 ustawy o ochronie zabytków. Do rejestru zabytków wpisuje się zabytek nieruchomy na podstawie decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z urzędu bądź na wniosek właściciela zabytku lub użytkownika wieczystego gruntu, na którym znajduje się zabytek – tak wymaga art. 9 ustawy o ochronie zabytków. Wpisanie zabytku nieruchomego do rejestru ujawnia się w księdze wieczystej danej nieruchomości na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków, na podstawie decyzji o wpisie do rejestru tego zabytku.

Wpis zabytku nieruchomego do rejestru zabytków sprawia, że staje się on zabytkiem w sensie formalno-prawnym i zostaje otoczony wzmożoną ochroną. Charakter prawny wpisu do rejestru zabytków jest złożony. Do takiego wpisu jest konieczne kumulacja dwóch zdarzeń:

• wydanie decyzji o wpisie do rejestru zabytków ;
• czynności materialno-techniczna dot. wpisu danej nieruchomości księgi.

Zgodnie z powyższym warunkami wpisu do rejestru zabytków są więc przesłanki, których spełnienie zostaje w sposób władczy orzeczone w stosownej decyzji administracyjnej. Przesłanki te nie zawsze są jednoznacznie rozumiane, co budzi szereg nieporozumień i wątpliwości.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami wszystkie zabytki, niezależnie od wpisu do rejestru są szczególnie traktowane w kontekście planowanych inwestycji. Rejestr powinien obejmować jedynie przedmioty najcenniejsze lub szczególnie zagrożone, które wymagają wprowadzenia szczególnego reżimu ochrony.