Eksmisje w Polsce - zasady i statystyki

Przeczytaj także: Eksmisja z mieszkania: gmina odpowiada za pomieszczenie tymczasowe

Czynności zmierzające do opróżnienia lokalu z osób i rzeczy sankcjonuje przede wszystkim Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 grudnia 2011 roku w sprawie szczegółowego trybu postępowania w sprawach o opróżnienie lokalu lub pomieszczenia albo o wydanie nieruchomości (Dz. U. z dnia 05 stycznia 2012 roku), które weszło w życie 13 stycznia 2012 roku i obowiązuje do dziś. Powyższe rozporządzenie kierowane jest przede wszystkim do organu egzekucyjnego, którym jest komornik przy odpowiednim sądzie rejonowym. Właściwość miejscową komornika ocenia się według miejsca położenia nieruchomości.

Przeprowadzenie opróżnienia lokalu uzależnione jest od uiszczenia opłaty egzekucyjnej pobieranej przez komornika. Opłata ta jest stała i wynosi 40% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego za opróżnienie lokalu z rzeczy lub osób, z zastrzeżeniem że odrębną opłatę odbiera się od każdej izby. Celem sprecyzowania, należy zaznaczyć iż nie pobiera się opłaty odrębnej od pomieszczeń będących przedpokojem, łazienką, spiżarnią, etc. Jednakże tytułem przykładu za garaż pobiera się odrębną opłatę jak za izbę.

Przedmiotowe Rozporządzenie zawiera regulacje dotyczące czynności jakie powinien podjąć komornik w celu wykonania prawomocnego wyroku eksmisyjnego objętego klauzulą wykonalności, przy jednoczesnym zminimalizowaniu zagrożenia bezdomności osób eksmitowanych. Zgodnie z art. 1046 § 4 Kodeksu postępowania cywilnego, czynności komornika (mające na celu opróżnienie lokalu) uzależnione są od treści tytułu wykonawczego. Z treści orzeczenia sądowego nakazującego eksmisję może wynikać uprawnienie dłużnika do lokalu socjalnego lub zamiennego.

Definicja legalna lokalu socjalnego lub zamiennego znajduje się w Ustawie z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266 ze zm.):

• lokal socjalny to „lokal nadający się do zamieszkania ze względu na wyposażenie i stan techniczny, którego powierzchnia pokoi przypadająca na członka gospodarstwa domowego najemcy nie może być mniejsza niż 5 m2, a w wypadku jednoosobowego gospodarstwa domowego 10 m2, przy czym lokal ten może być o obniżonym standardzie” (art. 2 ust. 1 pkt 5a Ustawy);
• lokal zamienny to „lokal znajdujący się w tej samej miejscowości, w której jest położony lokal dotychczasowy, wyposażony w co najmniej takie urządzenia techniczne, w jakie był wyposażony lokal używany dotychczas, o powierzchni pokoi takiej jak w lokalu dotychczas używanym; warunek ten uznaje się za spełniony, jeżeli na członka gospodarstwa domowego przypada 10 m2 powierzchni łącznej pokoi, a w wypad-ku gospodarstwa jednoosobowego – 20 m2 tej powierzchni” (art.2 ust. 1 pkt 6 Ustawy).

W przypadku, gdy z orzeczenia sądu/tytułu wykonawczego nie wynika prawo dłużnika do lokalu socjalnego, komornik ustala (po upływie terminu wyznaczonego do dobrowolnego opróżnienia lokalu) czy osobie podlegającej eksmisji przysługuje tytuł prawny do innego lokalu lub pomieszczenia, w którym może on zamieszkać. Komornik zobowiązany jest również do ustalenia sytuacji rodzinnej dłużnika/osoby podlegającej eksmisji. W sytuacji, gdy komornik ustali, iż dłużnik nie ma uprawnienia do korzystania z innego lokalu lub pomieszczenia, w którym mógłby zamieszkać, informuje o tym fakcie wierzyciela. Następnie niezwłocznie występuje do gminy właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu z wnioskiem o wskazanie tymczasowego pomieszczenia.

Definicja legalna tymczasowego pomieszczenia znajduje się również w Ustawie o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego:

• tymczasowe pomieszczenie to „pomieszczenie nadające się do zamieszkania, posiadające dostęp do źródła zaopatrzenia w wodę i do ustępu, chociażby te urządzenia znajdowały się poza budynkiem, oświetlenie naturalne i elektryczne, możliwość ogrzewania, niezawilgocone przegrody budowlane oraz zapewniające możliwość zainstalowania urządzenia do gotowania posiłków, zapewniające co najmniej 5 m2 powierzchni mieszkalnej na jedną osobę i w miarę możności znajdujące się w tej samej lub pobliskiej miejscowości, w której dotychczas zamieszkiwały osoby przekwaterowywane” (art. 2 ust. 1 pkt 5a Ustawy).