Wywłaszczenie a obecny stan prawny

Przeczytaj także: Odszkodowanie za wywłaszczenie w świetle prawa

Podstawa prawna

Już Rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 24 września 1934r. dopuszczało wywłaszczenie nieruchomości jedynie ze względów wyższej użyteczności. Także współczesna Konstytucja RP zakłada możliwość pozbawienia obywatela jego własności wyłącznie na cele publiczne. Niestety nie znajdujemy tam definicji tego pocięcia. Odpowiedzi na pytanie, czym jest cel publiczny, dostarcza nam ustawa o gospodarce nieruchomościami – swoisty katalog tychże celów. – Najczęściej są to inwestycje w postaci wydzielania gruntów pod budowę i utrzymanie dróg publicznych, dróg wodnych, linii kolejowych, obiektów i urządzeń transportu typu ciągi drenażowe, przewody i urządzenia do przesyłania lub dystrybucji płynów, pary, gazów i energii elektrycznej, ale także zakładanie i utrzymanie cmentarzy czy inne cele publiczne określone w odrębnych ustawach, jak ustawa o prawie lotniczym czy ustawa o ochronie przyrody – wyjaśnia prawnik z wrocławskiej Kancelarii Radców Prawnych i Adwokatów CWW S. Cetera, M. Węgrzyn-Wysocka i Wspólnicy. – Należy też zwrócić uwagę, że celem publicznym jest tylko to, co zostało jako tenże cel wskazane w ustawie – dodaje.

Grunt to odszkodowanie

Poza wyjątkami wskazanymi w ustawach w aktualnym stanie prawnym nie ma możliwości wydania decyzji o wywłaszczeniu bez jednorazowego ustalenia odszkodowania. Zgodnie z art. 128 ustawy o gospodarce nieruchomościami wywłaszczenie za słusznym odszkodowaniem to jedyna możliwa opcja. – Odpowiedzialność odszkodowawcza przewidziana przy wywłaszczeniu jest rodzajem odpowiedzialności cywilnej o charakterze majątkowym, która powstaje z mocy samego prawa, z chwilą wyrządzenia szkody, tj. odjęcia lub ograniczenia praw do nieruchomości. Nie odnosi się to jednak do szkód, które ewentualnie dopiero poniosą dotychczasowi właściciele, jak utrata dochodów z nieruchomości czy spodziewanych zysków – dookreśla przedstawiciel wrocławskiej kancelarii. W myśl ustawy o gospodarce nieruchomościami wysokość odszkodowania w decyzji o wywłaszczeniu ustala starosta. Wypłacana byłemu właścicielowi kwota jest zaś zależna od stanu, przeznaczenia i wartości jego ex-własności na dzień wydania niniejszej decyzji.

(Bez)cenna nieruchomość

Tak jak wydanie decyzji o wywłaszczeniu poprzedzają rokowania i rozprawa administracyjna celem porozumienia się stron co do warunków wywłaszczenia i rekompensaty pieniężnej, tak przyznanie i oszacowanie wysokości odszkodowania wynika bezpośrednio z wcześniejszej wyceny majątku. Rodzaj nieruchomości, jej stan, położenie, sposób użytkowania, przeznaczenie, stopień wyposażenia w urządzenia infrastruktury technicznej oraz aktualne ceny na rynku nieruchomości – to wszystko ma bezpośredni wpływ na ostateczny szacunek wartości rynkowej nieruchomości.